Geen producten in de winkelwagen.
Het hele land was vorig jaar in rep en roer, we hadden een nieuwe plaag; de eikenprocessierups. Op dit moment ligt de aandacht bij de coronacrisis, maar daar trekt de rups zich niets van aan. Hij is weer terug. Eigenlijk niet weg geweest. En hij zal ook niet weggaan.
Jeuk van de eikenprocessierups
Duizenden Nederlanders hebben inmiddels kennisgemaakt met de haartjes van de rups. Die jeuken. Heel erg. De rups maakt zijn nesten in eikenbomen. Daar hebben we er heel veel van in ons land. In vroegere tijden was men enthousiast over deze statige boom en werden ze volop geplant. Langs lange lanen, langs provinciale wegen en langs fietspaden in de steden. Daar ondervinden we nu de gevolgen van. Vorige week zijn de eerste rupsen met brandharen al weer gesignaleerd.
Het is voorjaar. En sinds vorig jaar heeft dat een nieuwe betekenis erbij gekregen; jeuk door de haren van de eikenprocessierups.
Waar komt de eikenprocessierups vandaan?
De eikenprocessierups is de larve van Thaumetopoea processionea, dat is een nachtvlinder. Deze vlinder legt zijn eitjes in de toppen van eikenbomen. De eikenprocessierups komt oorspronkelijk voor in Zuid-Europa. Sinds het eind van de twintigste eeuw is hij steeds meer naar Nederland en België getrokken. Met vorig jaar een absoluut record; het aantal rupsen was in 2019 maar liefst verdrievoudigd ten opzichte van voorgaande jaren. En dan heb je een probleem.
Eikenprocessierups kaart
In heel Nederland zijn Eiken aangeplant waarbij in het oosten en zuiden van Nederland een hogere dichtheid is. Er is helaas geen kaar beschikbaar waarop je kunt zien waar de processierupsen het meest voorkomen maar je kunt wel op de website van waarneming.nl kijken waar de rupsen voorkomen. Hier kan je zelf ook waarnemingen doorgeven.
Een bruine vlinder
De volwassen vlinder is eigenlijk heel onopvallend. Hij heeft bruine voorvleugels en iets lichtere achtervleugels. De lichaamslengte is ongeveer 14 – 17 millimeter. De vrouwtjes worden iets groter dan de mannetjes. De winter komt hij door in het ei en in het voorjaar wordt hij weer actief. Niet zo bijzonder dus. De vlinder is eigenlijk vooral bekend geworden als rups.
Brandharen veroorzaken jeuk
De rups heeft als verdediging tegen zijn vijanden lange haren, die worden brandharen genoemd. Als die haren losraken, worden ze via de lucht verplaatst en kunnen ze dus op mensen of (huis-)dieren terecht komen. Daar veroorzaken ze irriterende reacties, zoals jeuk of kleine rode bultjes. In hele extreme situaties kunnen ze levensbedreigend zijn als je het inademt. De meeste haartje hangen van half mei tot eind juni in de lucht.
In actie tegen de eikenprocessierups
Overal in Nederland zie je inwoners en gemeenten actief in de strijd tegen de rups. Ieder zo op zijn eigen manier, de één wat beter dan de ander.
Nestkastjes ophangen
Sommigen gaan uit van de kracht van de natuur. Zo worden er nestkastjes gebouwd en opgehangen in de hoop dat er koolmezen intrekken. Wanneer deze mezen gaan broeden en hun jongen gaan voeren, zullen ze de rups als maaltijd gaan gebruiken. Belangrijk is dat de locatie en het moment van de nestkasten goed wordt uitgezocht. Niet klakkeloos in het voorjaar nestkasten ophangen, maar in het najaar al de nestkasten plaatsen. Op een proeflocatie in Drenthe is gemerkt dat er door ophangen van nestkasten, 65 procent minder eikenprocessierupsnesten waren op de locaties waar geen nestkasten waren opgehangen.
Aaltjes in de bomen spuiten
In andere plaatsen wordt er door de gemeente nematoden (parasieten van de soort Steinernema feltiae) in de bomen gespoten. Bedoeld als preventief middel tegen de rups. Je schrikt spontaan rechtop in je bed. ‘s Avonds laat of midden in de nacht komt er namelijk een wagen voorbij rijden die, onder druk en met een flink lawaai, een lading kleine aaltjes in de bomen spuit.
Als deze parasieten in de rupsen komen, krijgen die een darminfectie. Daardoor stoppen de rupsen met eten en sterven ze na 5 tot 10 dagen. Dit werkt alleen vroeg in het jaar in de eerste twee stadia van de rupsen, wanneer ze dus nog geen brandharen hebben. Het is een methode die door echte professionals moet worden uitgevoerd.
Nesten van processierupsen in folie inpakken
Dan zijn er mensen die de bomen inpakken met plastic folie. Een briefje eronder moet uitleg geven aan de bewoners wat de reden van dat rare plastic is. Het is in ieder geval een aanpak die in het oog springt. Mooi is anders. Milieuvriendelijk is het ook niet. En het Kennisplatform Processierups raadt het in ieder geval af.
Plakband tegen de eikenprocessierups
Rondom de boom worden stroken met een kleverige laag gewikkeld. Het is de bedoeling dat de rupsen aan de plakstrip vast komen te zitten en op die manier geen overlast kunnen veroorzaken. Het probleem is echter dat zo'n kleverige rand niet kieskeurig is. Ook vleermuizen, vogels, vlinders en andere insecten komen vast te zitten. Bovendien zal de rups als schrikreactie op die strip zijn haren juist gaan loslaten. En dat is nu net wat we niet willen. Eveneens geen geschikte oplossing dus.
De brander erop
Dit is wat vorig jaar het meest is toegepast; thermische bestrijding, oftewel het verbranden van de rupsen. De rupsen kunnen direct aan de boom worden verbrand. Of ze worden eerst opgezogen en daarna verbrand bij een temperatuur van 600 graden. Daar zijn natuurlijk nadelen aan verbonden. Zo komen er bij het wegbranden van de nesten veel brandharen vrij en kan de boom ook beschadigd raken. En als we een droog jaar hebben, kunnen er zelfs bermbranden ontstaan door omlaag vallende delen van de nesten.
Zullen we er aan gaan wennen? Nee, dat zal niet gebeuren.
Vinden we een manier om er mee om te gaan? Ja, dat zal vast gaan komen.
Plaats een reactie