Zijn de Taliban te vertrouwen?

Sinds de Taliban Kabul zijn binnengevallen, lijkt het tij niet meer te keren. De beweging geeft echter aan dat de mensen niets van hen te vrezen hebben en dat er geen risico’s zijn. Toch zijn er gisteren al beelden naar buiten gebracht van een eerste executie en volgens lokale bronnen is het daar niet bij gebleven. Zijn de Taliban te vertrouwen?

Hoe verliep de eerste Taliban-periode?

Tijdens de eerste periode van het bewind van de Taliban interesseerde het de extremistische soennitische beweging niet hoe de rest van de wereld over hen dacht. Het beste werd dat gesymboliseerd door het opblazen van eeuwenoude boeddha-beelden in Afghanistan, ondanks protesten uit de hele wereld. De Taliban zagen het als afgoderij en dat was dat.

Ook voor de burgers was het leven niet makkelijk in de periode 1996 tot en met 2001. Vrouwen mochten nauwelijks nog deelnemen aan het sociale leven, werken of studeren werd verboden en de boerka verplicht. Zaken als dansen, muziek en tv waren niet meer toegestaan. Straffen werden uitgesproken op basis van de sharia. Dat betekende onder meer amputatie bij diefstal en steniging bij overspel, voor vrouwen althans. Minderheden zoals Sjiieten werden hard onderdrukt en vrijwel de gehele periode was er sprake van een burgeroorlog omdat de minderheden bijna constant gewapend verzet pleegden.

Zijn de Taliban in 2021 veranderd?

De beelden van de Taliban op de tv zijn weer hetzelfde als die in 1996: woeste strijders met baarden en ultra moderne wapens (Amerikaans fabricaat). De woorden die gesproken worden, zijn echter compleet anders. Buitenlanders verzekert men dat ze geen enkel risico lopen in het land, mits ze zich aan de regels houden.

Er is een algemene amnestie afgekondigd voor iedereen die tegen de Taliban heeft gestreden. Dat geldt voor militairen van het verdwenen Afghaanse leger, maar ook voor tolken en anderen die in het verleden voor de Amerikanen of andere NAVO-leden werkten. En heel opmerkelijk roept men ook vrouwen op om gewoon naar het werk of de school te gaan. De rechten van vrouwen in Afghanistan zal men respecteren onder de regelgeving van de sharia. Wat dat laatste precies inhoudt, is overigens nog een vraag. Het bleef niet alleen bij woorden.

Waarnemers zagen tot hun grote verbazing dat een politiek kopstuk van de Taliban zich liet interviewen op tv en zelfs door een Afghaanse journaliste. Dat was bij de eerdere machtsovername ondenkbaar. Ook stuurden zij een vertegenwoordiger naar de grens met Iran om daar Sjiitische plechtigheden bij te wonen. Tijdens de eerdere periode, die vaak als een schrikbewind is aangeduid, zou zoiets voldoende zijn voor een doodstraf. Tot dusverre lijken de Taliban zich ook niet te bemoeien met de vlucht van duizenden landgenoten via het vliegveld van Kabul.

Houdt de religieuze tak zich nog verborgen?

Door de woordvoerders van de Taliban is aangekondigd dat de leiders zich zullen tonen. Tot dusverre zijn het echter uitsluitend politieke leiders geweest die hebben gesproken. Als mogelijk nieuwe leider van het emiraat, dat Afghanistan nu is, wordt een onderhandelaar genoemd tijdens de vredesbesprekingen in Qatar. Maar als streng religieuze beweging waren het in de periode 1996 tot 2001 de Imans die de dienst uitmaakten in het land. Zijn de huidige gematigde woorden slechts bedoeld om de macht te consolideren?

Sommige tekenen wijzen daar wel op, al zijn niet alle berichten even betrouwbaar te noemen. De gezichten van vrouwen op reclameborden schildert men over, dat is vast te leggen zonder veel risico’s. Maar vinden er ook al executies plaats van ‘verraders’, zoals is gemeld? Het is een feit dat de religieuze leiding van de Taliban niet veranderd lijkt te zijn. In de afgelopen jaren zijn er meerdere amputaties en executies bevolen door de echte leider van de Taliban: Mawlawi Hibatullah Akhundzada. Deze geestelijke werd in 2016 de baas, nadat zijn voorganger werd gedood door een Amerikaanse drone. Tot dusverre is Mawlawi Hibatullah Akhundzada uit het nieuws gebleven. Toch is de verwachting dat de koers in het emiraat pas duidelijk zal worden als hij heeft gesproken. Veel Afghanen in het buitenland vrezen het ergste.