Komen er nieuwe verkiezingen in Nederland?

Inmiddels is wel duidelijk dat de kabinetsformatie in Nederland moeizaam is geworden zo niet onmogelijk, met de bestaande verhoudingen. De optie die men momenteel onderzoekt, een minderheidskabinet van VVD en D66, eventueel aangevuld met CDA, lijkt al niet erg realistisch meer nu Kaag flink heeft uitgehaald naar Rutte. Een zakelijke samenwerking hoeft niet gebaseerd te zijn op vriendschap, maar enige basis moet er uiteraard wel zijn. Alle andere opties lijken niet meer waarschijnlijk en dan komen nieuwe verkiezingen toch erg dichtbij.

Hoe ging het vroeger bij verkiezingen?

Men zegt wel vaker dat de politiek de band met de burgers kwijt is. Het is echter de vraag of deze er echt ooit was. Toen er nog grote stromingen waren te onderkennen in ons land, zoals socialisme, liberalisme en christendemocratie, was de keuze voor een partij vaak al voorbestemd vanaf de geboorte. Wie in een ‘rood nest’ werd geboren, stemde op de PvdA en zo hadden de andere grote partijen ook een vaste groep kiezers. Kleinere partijen probeerden zo goed mogelijk de belangen van hun achterban te behartigen. Maar een gereformeerde partij kwam nooit in aanmerking voor regeringsverantwoordelijkheid  en dat gold ook voor andere splintergroepen.

De zwakte in ons huidig parlementair systeem

Vandaag de dag is het politieke landschap geheel gewijzigd en zitten er meer fracties in de Tweede Kamer dan ooit. Indien er nieuwe verkiezingen zouden volgen, zullen die partijen weer proberen om zo duidelijk mogelijk afstand te nemen tot andere partijen als maar mogelijk is. Alle partijen willen immers jouw stem en zijn bereid heel wat te beloven om die te verwerven. Maar als verkiezingen voorbij zijn in ons land moeten plotseling politici weer samenwerken met anderen die ze in de voorafgaande campagne hebben verketterd.

Voor degene die hebben gestemd op de potentiële regeringspartijen is het ook flink slikken. Om tot samenwerking te komen moet men veel idealen ineens bijbuigen. Niet plezierig als een partij voor welke jij bijvoorbeeld vanwege de milieupolitiek hebt gekozen, dit voor een groot deel moet opgeven vanwege de denkbeelden van de andere partijen in de nieuwe coalitie. En hoe meer partijen met expliciete denkbeelden, hoe kleiner de kans dat een partij deze uit kan voeren in samenwerking met andere partijen. De kiezers voelen zich dan volledig genegeerd en verkiezingen zinloos.

Ik stel voor: nieuwe #verkiezingen waarbij we #Rutte en #Kaag links laten liggen en kiezen uit de overige partijen. Alleen dan verandert Nederland echt. Wie is het met me eens?

— Frank Odding #gelijkwaardig & #wederkerig (@FrankOdding) September 8, 2021

Is er een oplossing voor het huidige dilemma?

Het is wellicht ironisch dat het juist D66 lijkt te worden die de vorming van een nieuwe regering onmogelijk gaat maken en nieuwe verkiezingen uitlokt. De partij werd in 1966 opgericht om politieke vernieuwing te realiseren, omdat het huidige probleem toen ook al bestond. Het aantal partijen nam toe en de samenwerking werd steeds moeizamer. D66 pleitte voor diverse veranderingen. Zo wilde de partij net als in Zwitserland gebeurt veel meer zaken rechtstreeks door de kiezers laten beslissen in een referendum. Dat zou het voor het dagelijks bestuur eenvoudiger maken, omdat dan niet iedere moeilijke kwestie politiek uitgevochten zou hoeven worden. De ervaring met ‘mislukte’ referenda heeft ook D66 doen besluiten dat punt maar van de agenda te halen.

https://twitter.com/depeiling/status/1425887624267550722

Een aparte verkiezing voor de minister-president?

Een tweede optie lijkt nog wel toepasbaar en wellicht geschikt voor de huidige impasse. Daarin zou de minister-president onafhankelijk gekozen moeten worden van het parlement. Daarbij kan dan worden gedacht aan een systeem zoals bij de Franse presidentsverkiezingen. Hierbij zijn meerdere ronden, totdat een kandidaat de absolute meerderheid behaalt. Een dergelijke gekozen minister-president zou daarna de regering kunnen samenstellen en het gekozen parlement behoudt de huidige taken. In de VS gebeurt dat momenteel met de president van het land. Helaas blijkt daar in de praktijk dat een regering die geen meerderheid heeft in het parlement praktisch kansloos is om beleid te maken. Zie jij nog een oplossing voor onze democratie?