Docenten handelingsverlegen bij suïcide op scholen

Er is sprake van een groei van het aantal zelfdodingen onder jongeren. Docenten zijn hierin te handelingsverlegen, en scholen zouden daarom meer in moeten zetten op suïcidepreventie.

Cijfers

Zelfdoding is in Nederland doodsoorzaak nummer 1 onder jongeren en jongvolwassenen van 10 tot 30 jaar (113 zelfmoordpreventie, 2018). De afgelopen tien jaar is er een duidelijke groei van het aantal zelfdodingen onder jongeren (Nji, 2019). In 2008 waren er 103 kinderen en jongeren die zelfmoord hebben gepleegd, en in 2018 was dit aantal gestegen naar 150. Onder de 10- tot 15-jarigen waren er in 2018 vijf zelfdodingen, onder de 15- tot 20-jarigen 46 zelfdodingen en onder jongeren van 20 – 25 jaar 99 zelfdodingen. Naarmate de leeftijdscategorie stijgt, stijgt dus ook het zelfmoordpercentage. De 113 zelfmoordpreventie voert dagelijks +/- 200 gesprekken via de chat en telefoon.

Docenten handelingsverlegen

Dit betekent dus dat vele scholen geconfronteerd worden met hun studenten of leerlingen die te maken hebben met zelfmoordgedachten of zelfs zelfmoord plegen. Studenten brengen veel tijd door op school en daarom kan het onderwijs een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van zelfdoding en het inzetten van preventiemethodes rondom suïcide. Het is ook de taak van onderwijspersoneel om de studenten te begeleiden met hun cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Het blijkt echter dat veel leerkrachten en zorgcoördinatoren ervoor terug deinzen om jongeren waarvan zij vermoeden dat deze zelfmoorgedachten hebben, daarnaar te vragen. Het is de angst dat het praten over zelfdoding de jongeren juist op een idee zouden kunnen brengen, de angst om aan te wakkeren. Daarentegen kan juist het praten erover helpen bij het vinden van een andere oplossing voor hen problematiek, en kan het de spanning wegnemen. Vaak is het juist een opgelucht gevoel dat naar boven komt op het moment dat er eindelijk door iemand naar wordt gevraagd.

Niet genoeg training

Op veel scholen blijkt dat docenten niet worden getraind op het herkennen van signalen, er wordt weinig tot geen voorlichting gegeven over hoe hier mee om te gaan met als gevolg dat docenten niet weten hoe te reageren op het moment dat een student naar hen toe komt en vertelt het leven niet meer te zien zitten. Er zijn vaak wel schoolmaatschappelijk werksters aanwezig, een schoolpsycholoog of een vertrouwenspersoon, maar deze kunnen helaas lang niet altijd op tijd ingezet worden. Dat komt omdat studenten met suïcidegedachten vaak hun problemen stilhouden, en zich terugtrekken.

Juíst daarom is het zo belangrijk dat docenten de signalen leren herkennen, om preventief in te zetten op het voorkomen van suïcide. Er zouden meer voorlichtingen, trainingen en cursussen moeten worden georganiseerd. School is juist de plek waar problemen aan het daglicht kunnen komen, waar signalen kunnen worden herkend en escalatie van die problemen kan worden voorkomen. Natuurlijk zijn docenten geen hulpverleners en hoeven zíj niet te behandelen, maar ze kunnen er wel aan bijdragen dat een student op tijd de professionele hulp krijgt die benodigd is.