Geen producten in de winkelwagen.
Op het vasteland van Griekenland zijn ze wel hoge temperaturen gewend in de zomer. Een dag van 40° C komt iedere zomer wel een aantal keren voor. Maar wat in de eerste week van augustus 2021 lijkt te gaan gebeuren is ook daar ongewoon. Het Griekse KNMI verwacht een periode van extreme hitte waarbij het overdag tussen de 40°C en 45°C gaat worden. Veel afkoeling in de nacht zal er ook niet volgen en in die uren wordt op een minimum temperatuur gerekend van rond de 25°C.
Bij zulke waarden kan er zo maar ergens een uitschieter voorkomen. Er wordt serieus rekening mee gehouden dat de hoogste temperatuur die ooit is gemeten in Europa wordt overtroffen. Dat was in 1977 bij Athene waar het 48°C werd. Wat de experts het meeste zorgen baart, is dat er hoogstens volgende week pas afkoeling volgt. Een dergelijke periode van extreme hitte is in Griekenland ongewoon.
Problemen voor de natuur, maar ook voor de mens
In Zuid-Europa is het al een langere periode erg warm. Bosbranden die groter zijn dan vroeger komen voor in Italië, Turkije en Griekenland. De afgelopen weken is het met name in de zuidelijk regionen warm en droog geweest. Een harde wind heeft het daarna nog moeilijker gemaakt om de bosbranden die ieder jaar voorkomen in de hand te houden. Pas met voldoende regen zal duidelijk worden hoeveel schade er is aangericht aan flora en fauna in grote gebieden in het zuiden. De branden hebben enkele slachtoffers geëist maar de komende hitte zal dat naar verwachting verre overtreffen. Mensen zijn nu eenmaal niet gebouwd voor dergelijke extreme temperaturen.
Wat gebeurt er in het menselijk lichaam bij extreme temperaturen?
In onze hersenen bevindt zich een klein orgaan dat hypothalamus wordt genoemd. Deze kan je beschouwen als thermostaat van het menselijk lichaam. De hypothalamus meet constant de temperatuur van het lichaam. De normale temperatuur is bijna 37°C en het is de bedoeling dat dit 24 uur per dag zo blijft. Als de temperatuur te hoog wordt, kan de hypothalamus het lichaam twee acties laten ondernemen door daarvoor hormonen in het bloed af te geven:
- Het koelen van het bloed
- Transpireren
Het koelen van het bloed
Door de aderen die dicht onder de huid zitten, verder op te zetten, gaat er meer bloed naar de huid. Dat is te zien aan de rode kleur van het gezicht als iemand het te warm krijgt. Het gebeurt ook elders in het lichaam. Als de omgevingstemperatuur meer dan 37°C is, werkt deze manier van koelen niet goed meer.
Transpireren
Door een dun laagje vocht op de huid te leggen vindt er verdamping plaats. Dit kost energie en zorgt dus voor koeling ook als het in de omgeving meer dan 37° C is. Dat vraagt dan wel erg veel vocht.
De effecten elders in het lichaam bij extreme temperaturen
Om het lichaam te kunnen koelen moeten er diverse zaken worden geregeld. Er wordt bloed aan diverse organen onttrokken om deze naar de huid te sturen. Nieren, maag, darmen moeten het tijdelijk met minder bloed doen. Het is een van de redenen waarom je vaak minder trek hebt bij extreem warm weer. Het hart moet harder werken om het bloed naar de huid te blijven pompen. Door het transpireren verdwijnt er veel vocht uit het bloed en wordt dat meer stroperig. Daardoor moet het hart nog harder werken. Als je niet voldoende vocht tot je neemt, blijft dit effect toenemen. Vanwege het harde werken van je hart, word je moe en krijg je last van duizeligheid en andere klachten.
Wat gebeurt er als het lichaam niet voldoende kan afkoelen?
Als de lichaamstemperatuur de 40°C aantikt beginnen diverse organen te protesteren en pijn te doen. Je bent dan al oververhit en hebt geen energie meer om iets te doen. Het hart werkt op volle capaciteit en andere organen worden tijdelijk uitgeschakeld met risico op schade. Als de temperatuur blijft oplopen en een waarde van 43°C bereikt, is dat een kritische grens. Bij een dergelijke temperatuur smelten namelijk de eiwitten in het menselijk lichaam. Als er niet heel snel verkoeling optreedt, betekent een dergelijke temperatuur de dood.
Risico’s voor ouderen en zwakkeren
Bij een hittegolf in ons land sterven er veel ouderen of zieken ook voordat het lichaam zelf extreem warmer wordt of oververhit raakt. De extra inspanning die het hart en de andere organen moeten leveren, kunnen al voor problemen zorgen die tot de dood leiden. Vaak is daar weinig aan te veranderen. In Griekenland probeert men nu voldoende ruimtes te vinden die met airco kunnen worden gekoeld. Daar kunnen ouderen en zwakkeren deze periode van extreme hitte dan doorbrengen bij aangenamere temperaturen. Dat zal echter in afgelegen gebieden een probleem worden, terwijl ook het coronavirus tot extra zorgen kan leiden.
Wat moet je doen bij extreme hitte?
Ook tijdens onze zomers zijn temperaturen zoals deze nu in Griekenland heersen niet meer onmogelijk. In Nederland hebben we inmiddels ook gedurende korte tijd het kwik op 40°C zien staan. In dergelijke situaties is het verstandig om de adviezen van de overheid op te volgen. Blijf zoveel mogelijk uit de hitte en zorg voor voldoende drinken om te voorkomen dat je bloed te stroperig wordt. Als je urine een steeds donkerder kleur aanneemt, is dat een teken dat je te weinig vocht hebt aangevuld. Span je verder niet in om te voorkomen dat je hart nog harder moet werken. Uiteraard is het een goed idee om een omgeving te zoeken waarbij het koeler is.
Zijn deze bijzondere weersomstandigheden het gevolg van de opwarming van de aarde?
Een klimaat is zo complex dat wetenschappers niet kunnen bewijzen dat de bijzondere weersomstandigheden direct herleidbaar zijn naar het broeikaseffect. Terwijl het enorm warm is het zuiden van Europa, is er nachtvorst in het zuiden van Brazilië waar ze dat zelden meemaken. Het lijkt er echter ook in deze zomer weer op dat extreme weersomstandigheden steeds vaker voorkomen.
Plaats een reactie