Waarom gapen we?

Gapen doen we allemaal. Gemiddeld gebeurt het zo’n 8 keer per dag, vooral kort voor het slapen gaan en na het opstaan. Wetenschappers vragen zich al lange tijd af waarom de mens de behoefte heeft om te gapen. In eerste instantie was er een zekere overeenstemming bereikt over het feit dat het bedoeld was om een flinke hap extra zuurstof te nemen.

Maar die verklaring werd niet langer als logisch gezien toen beelden van ongeboren baby’s duidelijk maakten dat deze ook gapen in de buik van hun moeder. In dat geval kan het niet bedoeld zijn om extra zuurstof binnen te krijgen. Met de moderne scans kunnen wetenschappers precies zien wat er gebeurt in het menselijk lichaam tijdens het gapen. Op basis daarvan zijn twee conclusies getrokken.

Waarom gapen mensen?

Gapen maakt je meer alert

Waarschijnlijk merk je er niks van, maar als je gaapt, gaat je hart sneller kloppen en ook je bloeddruk gaat omhoog. Hierdoor raken de hersenen beter doorbloed. Je wordt dus alerter, terwijl je zelf misschien het gevoel hebt dat je erg slaperig en vermoeid bent. De effecten zijn niet bij iedereen hetzelfde maar zijn altijd zichtbaar op scans.

Gapen koelt de hersenen

Nog zoiets dat je zelf absoluut niet voelt, maar als je gaapt, koelen je hersenen gedurende een korte periode af met gemiddeld 1/2° C. Dat lijkt misschien niet veel maar binnen het menselijk lichaam waarbij alles wordt gedaan om een constante temperatuur te realiseren, is het een opmerkelijk verschijnsel. Ook hierdoor worden de hersenen gedwongen om actiever te zijn.

Een waarschuwingsteken voor onze voorouders

Onze voorouders leefden in een compleet andere tijd dan wij en moesten constant op hun hoede zijn. Niet alert zijn kon het verschil betekenen tussen leven en dood. Een deel van de wetenschappers denkt dan ook dat het gapen in die tijd werd ontwikkeld om anderen duidelijk te maken dat iemand vermoeid of verveeld was. Gapen had daarmee een tweeledig doel: anderen werden opmerkzaam gemaakt op de vermoeidheid van de gaper en die werd zelf een stukje alerter.

Waarom is gapen aanstekelijk?

Dit is iets wat je zelf ook makkelijk kan constateren. Als jij iemand uitgebreid ziet gapen, krijg je onwillekeurig ook de neiging om dat te kopiëren. Ook hier is uiteraard onderzoek naar gedaan en een echte conclusie heeft men niet kunnen trekken.

Alle mensen hebben diezelfde neiging, maar de mate waarin verschilt behoorlijk. Nog complexer wordt het als je weet dat kinderen pas aangestoken worden door gapende mensen als ze ongeveer 5 a 6 jaar worden. Tot die tijd hebben ze er zelf geen last van, maar zijn ze juist zeer aanstekelijk voor anderen.

Wist je trouwens dat ook dieren zich laten aansteken als het over geeuwen gaat? Honden schijnen vooral met hun baasje erg vaak mee te gapen. Maar zelfs grasparkieten kunnen elkaar aansteken als ze eenmaal beginnen met gapen.

Heb je dit artikel gelezen zonder te gapen? Dan zal je hebben begrepen dat het nog steeds een groot raadsel is waarom we eigenlijk gapen.

Lees ook: Wat gebeurt er als we niet slapen?