Geen producten in de winkelwagen.
Een complottheorie ontstaat uit onzekerheid omdat bepaalde vragen onbeantwoord blijven. Over de herkomst van het coronavirus worden enorm veel complottheorieën verspreid. Is het virus veroorzaakt door een man die een vleermuis op at? Is het allemaal de schuld van China? Of is het coronavirus een betoging van de natuur? Hoe komt het dat er zoveel verschillende theorieën bestaan?
Veel mensen geloven in complottheorieën
Het is niet Al Qaida, maar de Amerikaanse overheid die achter de aanslagen van 9/11 zit. En wie heeft Pim Fortuyn vermoord? De CIA, en niet Volkert van der Graaf? Een heleboel mensen geloven in complottheorieën zonder basis. Concreet betekent dit dat ze geloven in een groep mensen die in het geheim snode plannen smeden. De meest voorkomende complottheorieën gaan over multinationals, de overheid, de media of geheime diensten. Maar ook op kleinere schaal heb je complotdenkers. Denk je bijvoorbeeld dat je baas alleen zijn eigen zakken wilt vullen? Dan geloof je zelf ook al in ééntje.
Het maakt niet uit hoe oud je bent of welk geslacht je hebt. Eigenlijk kan iedereen in complottheorieën geloven. Maar wat heeft dan wel invloed op deze manier van denken? Persoonlijkheid, opleidingsniveau en politieke visie kunnen hierin een rol spelen. Zo zijn sommige mensen sneller geneigd om bepaalde complottheorieën te geloven. Scoor je laag op de persoonlijkheidstrek ‘vriendelijkheid'? Dan ga je vaker op zoek naar conflict en ben je geneigd tegen de massa in te gaan. Dat verhoogt natuurlijk de kans dat je in een complottheorie gaat geloven. Ook laagopgeleiden en politieke extremisten geloven in het algemeen vaker in complottheorieën.
Complottheorie John F. Kennedy
Eén van de bekendste complottheorieën gaat over de Amerikaanse ex-president John F. Kennedy. Hij kwam om het leven door 2 kogels in 1963. Hoewel de moordenaar werd gevonden, bleven er mensen geloven dat er nog een tweede schutter was. Complotdenkers speculeren dat de maffia of de CIA achter deze moord zit. Klinkt allemaal een beetje gek toch? Maar er zijn weldegelijk mensen die hierin geloven.
Een theorie die langer bestaat, krijgt vanzelf meer aanhangers, gewoon omdat mensen erover praten
Als je precies weet, of denkt te weten, hoe de vork aan de steel zit, ben je minder snel geneigd om een complottheorie te gaan geloven. Een complottheorie bestaat uit onzekerheid. Als je dus alle feiten en antwoorden hebt, is de kans kleiner dat je gaat speculeren over bepaalde zaken. Zo werd bijvoorbeeld de moordenaar van Kennedy vrij kort na de hele gebeurtenis gedood. Zijn motief voor de moord op de president blijft dus voor eeuwig onbekend. Het is die onzekerheid, gecombineerd met een gevoel van bedreiging, die het complot-denken gaat uitlokken. Je blijft met heel veel vragen zitten waarop je waarschijnlijk nooit een antwoord gaat krijgen.
Samenzweringstheorie beantwoorden dan die vragen. Het complot geeft een verklaring voor de gebeurtenis en wijst een duidelijke schuldige aan. Het is een soort verdedigingsmechanisme. Nu dat je weet wie de dader is, ga je ervoor zorgen dat jou niet hetzelfde gebeurt.
Mensen zijn achterochtig
Het zit bovendien in onze natuur om achterdochtig te zijn. In de tijd van jagers en verzamelaars bestond het gevaar dat een ander volk jouw stam wilde uitmoorden. Vanuit evolutionair perspectief is het dus zeer nuttig geweest bepaalde groepen te wantrouwen. In onze huidige samenleving is deze bedreiging er natuurlijk niet meer.
Toch gaan steeds meer mensen in complottheorieën geloven. Een theorie die langer bestaat krijgt vanzelf meer aanhangers omdat mensen erover praten. Dat wordt ook wel culturele overdracht genoemd. Het ‘rondslingeren' van een bepaald idee kan ervoor zorgen dat sommigen dat idee als de waarheid gaan zien.
Dan is er ook nog de ‘confirmation bias'. Dit wil zeggen dat van zodra je een complottheorie gelooft, je op zoekt gaat naar bewijs om deze theorie te ondersteunen. Je focust je alleen op de bewijzen die op jouw complot van toepassing zijn en je negeert experts die het tegendeel prediken.
Complotdenkers komen overal voor. Het zit in onze natuur om te wantrouwen. En vergeet niet dat sommige theorieën wel eens waar zouden kunnen zijn.
Bekijk ook:
Plaats een reactie