Hamsteren! Wat is het en waar komt het vandaan?

Heb jij ze ook gemist: de hamsters van Albert Heijn? Volgens de grootste supermarktketen van ons land heeft de afwezigheid van de gretige hamsters gedurende de afgelopen 18 maanden veel consumenten doen terugverlangen naar die tijd dat het allemaal nog kon. Wie goed heeft opgelet, zag een enkele hamster rond de kerst weer optreden. Maar nu is het volgens AH tijd om langzaam de hamsterweken weer te introduceren en dan mogen de verzamelaars ook weer op tv verschijnen om ons te inspireren.

Een onvergetelijk moment op tv

Zeg eens eerlijk, hoe staat het met jouw voorraad wc-papier momenteel? Het lijkt bijna alweer vergeten dat wc-papier het meest gewilde artikel werd op ons boodschappenlijstje. Grote aantallen grappen werden er over gemaakt ongeacht de ernst van de coronacrisis.

Het werd zelfs onderdeel van de live uitgezonden persconferentie van Mark en Hugo. En als we hopelijk binnenkort alles zijn vergeten wat daarin werd besproken, zal het gebaar dat Irma Sluis maakte om het begrip in doventaal duidelijk te maken, nog vele jaren bekend blijven. Het was destijds wel even duidelijk dat een oproep tot hamsteren bij AH even niet meer kon.

Wat is hamsteren?

Hamsteren is een begrip waarmee wordt aangeduid dat mensen spullen gaan verzamelen omdat ze bang zijn voor een mogelijke schaarste in de nabije toekomst. Dat kan zijn vanwege de dreiging van een conflict of een pandemie. Als het hamsteren is bedoeld om later winst te maken, spreekt men over speculatie. De meest gebruikelijke goederen om te hamsteren zijn voedsel en brandstof. Dat laatste artikel is overigens in ons land minder eenvoudig op te slaan omdat er nu eenmaal minder opslagruimte in privé is.

De reden waarom voorafgaande aan de lockdown zoveel wc-papier werd gehamsterd, is de experts nog steeds niet duidelijk. Wellicht is de enige logische verklaring dat er beelden op tv werden getoond van lege schappen van dit toch zo noodzakelijke product en dat veel mensen daardoor de beslissing namen om ook een voorraad aan te leggen voor noodgevallen.

Waar komt het woord hamsteren eigenlijk vandaan?

Uiteraard is de hamster de basis voor het woord hamsteren. Het bestaat echter pas sinds de Eerste Wereldoorlog in ons land. Nederland bleef neutraal in dat conflict en kon zich goed bevoorraden via de havens en ook waren de meeste spoorverbindingen met Duitsland intact gebleven. Tegen het eind van de oorlog ontstonden er tekorten in de oorlogvoerende landen.

Een correspondent van het Algemeen Dagblad berichtte hierover uit Berlijn. Hij beschreef hoe mensen probeerden grote hoeveelheden voedsel en andere producten aan te leggen omdat ze bang waren voor schaarste. Het werd in Duitsland aangeduid met de term ‘hamsteren’. Het gevolg was dat ook in ons land er een zekere paniek uitbrak. Vooral in Amsterdam was hier sprake van. In het AD verscheen dan ook al gauw een spottend gedichtje:

‘Het voorraad opslaan neemt steeds toe

Bij burgers, buitenlui en boeren:

De hoofdstad zèlf mag straks terecht

Den naam van …Hamsterdam wel voeren.’

Een succesnummer gedurende een decennium

De hamster dook in de reclame van Albert Hein voor het eerst op in 2010. Het goedlachse diertje wees de tv-kijker op de hamsterweken bij de supermarktketen, waarbij het er vooral om draaide dat er extra kortingen konden worden verdiend zodra de klanten relatief grote hoeveelheden van hetzelfde product kochten. De hamsters werden een succes en dat was mede te danken aan het feit dat ze vrolijkheid koppelden aan onhandigheid. De reclamefilmpjes werden om die reden ook populair. AH zal niet meteen weer vol inzetten op de hamster. Uiteraard is hierbij vooral van belang hoe de ontwikkeling zal verlopen met het coronavirus. Maar wellicht kunnen we binnenkort weer gewoon lachen om de kreet ‘hamsteren!’