Crisis: Zwitserland naar de stembus voor vertrek Schengenzone

Zwitserland treed misschien in de voetstappen van het Verenigd Koninkrijk met een eigen Brexit moment. Er komt een referendum over de verhoudingen met de Europese Unie. De stemming gaat over de Schengenzone, deze zone van 26 Europese landen hebben onderling afgesproken om onder andere geen grenscontroles uit te voeren. Hoewel voornamelijk Europese Unie-lidstaten lid zijn behelst de Schengenzone ook IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein alle geen lid van de Europese Unie. Na 17 mei zou het zomaar exit Zwitserland kunnen zijn.

Stemmen de Zwitsers voor vertrek zal het zeker na het verlaten van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie een harde klap zijn voor Brussel. De regering in Zwitserland raad de Zwitsers aan om in de Schengenzone te blijven. Vertrek betekend namelijk weer paspoort controles aan de grens en minder reisvrijheid. Ook de veiligheid en asielzaken zijn volgens de regering reden om in de Schengenzone te blijven.

Volgens de Zwitserse autoriteiten was de Schengenovereenkomst verantwoordelijk voor 55.000 immigranten het afgelopen jaar. In totaal had Zwitserland in 2019 2,1 miljoen migranten binnen haar grenzen.

De grootste groepen migranten bestaan in Zwitserland uit onderdanen van de Europese Unie. De landen Italië, Duitsland, Frankrijk en Portugal voeren de lijst aan. Als de keuze valt op vertrek zal dit nadelig uitpakken voor veel onderdanen van de Europese Unie in het land.

Zwitserland en de Europese Unie hebben een complexe relatie

Hoewel geen lid van de Europese Unie zijn er veel betrekkingen tussen Brussel en Zwitserland. Deze hebben betrekking op de vrijheid van beweging, luchtvaart, vervoer op de weg, landbouw, handel, wetenschap en inkoop. De deals gingen alle op hetzelfde moment in en zullen ook tegelijk aflopen. Mocht Zwitserland uit de Schengenzone stappen stoppen er dus op veel punten samenwerkingsverbanden tussen het land en de Europese Unie. In totaal zijn er 120 overeenkomsten gesloten met de Europese Unie, als deze niet verlengt worden zullen ze op den duur allemaal stoppen.

Het referendum is vooral gericht op het stoppen van de vrijheid van beweging van onderdanen van de Europese Unie binnen Zwitserland. Besprekingen over het permanent maken van het verdrag tussen de Europese Unie en Zwitserland loopt al 4,5 jaar spaak. De Zwitsers vinden dat ze daarmee te veel soevereiniteit kwijtraken aan de Europese Unie. Het kwijtraken van soevereiniteit en controle over de grens is een van de redenen dat er in mei een referendum komt.

Zowel pro-Europese Unie, centraal-links, Anti-Europese Unie en rechtse partijen in het land zijn van mening dat Brussel te veel soevereiniteit van Zwitserland afneemt.